ΠεριφερειακΗ πολιτικΗ και πολιτικΗ συνοχΗς

Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή: Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, ενισχύει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική της συνοχή. Η ΕΕ αποσκοπεί, ιδιαίτερα, στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών της. Μεταξύ των εν λόγω περιοχών, δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις αγροτικές περιοχές, τις περιοχές στις οποίες συντελείται βιομηχανική μετάβαση, και τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές. 

Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ): Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) είναι ένα από τα βασικά χρηματοδοτικά μέσα της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Σκοπός του είναι να συμβάλει στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών στην Ευρώπη και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών. Δίδεται ιδιαίτερη προσοχή σε περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές, που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες, και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές. 

Ταμείο Συνοχής: Το Ταμείο Συνοχής, το οποίο δημιουργήθηκε το 1994, παρέχει χρηματοδότηση για περιβαλλοντικά έργα, καθώς και για έργα διευρωπαϊκού δικτύου στα κράτη μέλη των οποίων το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα είναι μικρότερο από το 90% του μέσου όρου της ΕΕ. 

Το Ταμείο Αλληλεγγύης: Το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέπει στην ΕΕ να υποστηρίξει χρηματοδοτικά ένα κράτος μέλος, μια υπό προσχώρηση χώρα ή μια περιφέρεια σε περιπτώσεις σοβαρών φυσικών καταστροφών.

Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία: Η Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία είναι εκείνο το εργαλείο της πολιτικής σε θέματα συνοχής που αποσκοπεί στην επίλυση διασυνοριακών προβλημάτων και στην από κοινού ανάπτυξη των δυνατοτήτων των διαφόρων εδαφικών περιοχών. Οι δράσεις συνεργασίας που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης εντάσσονται σε τρεις κύριες συνιστώσες: τη διασυνοριακή, τη διακρατική και τη διαπεριφερειακή συνεργασία.

Κοινή ονοματολογία των εδαφικών στατιστικών μονάδων (ΝUTS): Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει κοινή στατιστική ονοματολογία των εδαφικών μονάδων, που αποκαλείται «NUTS», με σκοπό να διευκολύνει τη συλλογή, την ανάπτυξη και τη δημοσίευση εναρμονισμένων περιφερειακών στατιστικών στην ΕΕ. Το ιεραρχικό αυτό σύστημα χρησιμοποιείται επίσης για τις κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις των περιφερειών και τον καθορισμό των παρεμβάσεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.

Οι εξόχως απόκεντρες περιοχές (ΕΑΠ):  Ειδικά μέτρα στηρίζουν την ανάπτυξη των πλέον απομακρυσμένων περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες είναι γνωστές ως εξόχως απόκεντρες περιοχές. Αυτές είναι η Γουαδελούπη, η Γαλλική Γουιάνα, η Ρεϊνιόν, η Μαρτινίκα, το Μαγιότ και ο Άγιος Μαρτίνος (Γαλλία), οι Αζόρες και η Μαδέρα (Πορτογαλία) και οι Κανάριοι Νήσοι (Ισπανία). Στόχος τούτης της στήριξης είναι η αντιστάθμιση των δυσχερειών που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές λόγω της γεωγραφικής τους θέσης.

Κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα: Σκοπός των κρατικών ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα είναι η στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας στις πλέον μειονεκτούσες ευρωπαϊκές περιφέρειες.

Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ):  Οι Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ) δημιουργήθηκαν για να διευκολυνθεί η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειακών και τοπικών αρχών τους. Οι ΕΟΕΣ δίνουν τη δυνατότητα στους εν λόγω εταίρους να υλοποιούν κοινά έργα, να ανταλλάσσουν τεχνογνωσία και να βελτιώνουν τον συντονισμό του χωροταξικού σχεδιασμού.

Ταμείο δίκαιης μετάβασης (ΤΔΜ):  Το ταμείο δίκαιης μετάβασης (ΤΔΜ) είναι ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, το οποίο αποσκοπεί στην παροχή στήριξης σε εδάφη που αντιμετωπίζουν σοβαρές κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις λόγω της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα. Το ΤΔΜ θα διευκολύνει την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης (REACT-EU):  Η πρωτοβουλία REACT-EU είναι μια νομοθετική πρόταση για την αποκατάσταση της κοινωνικής και οικονομικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19, και για την προετοιμασία για μια πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική ανάκαμψη. Η REACT-EU επιδιώκει να αντλήσει 58 δισ. EUR επιπλέον για τα διαρθρωτικά ταμεία κατά την περίοδο 2020-2022 και να αυξήσει την ευελιξία στις δαπάνες της πολιτικής συνοχής.